Öz disiplin; kişinin hedeflerine ulaşması için en önemli adımlardan biridir. Kişinin kendi eylem kontrolünü sağlayarak, sorumluluklarını yerine getirmesi ve eylemlerini bir plana uygun sürdürebilmesi sadece okulda değil hayatının her alanında büyük bir öneme sahiptir. Öz disiplin konusunda çocuklarınıza yönelik tutumlarınızda sizlere yardımcı olabilmek adına “Çocuklarda Öz Disiplin Gelişimi” konusunu “Rehberliğin Penceresi”nden paylaşmak istedik.
Disiplin Cezayla Eş Değer Değildir
Çocuklarda öz disiplin oluşturmak için ebeveyn tarafından oluşturulan disiplin gereklidir. Disiplin; çocuğa sınırları belli olan ve anlaşılır bir ortam sunmaktır. Dış dünyada disiplini öğrenen çocuk öz disiplinini de sağlayabilir. Ancak bazen ebeveynler disiplinin cezayla eş değer olduğunu düşünmektedir. Disiplin çocuğu cezalandırmak değil, seçenek sunarak dürtülerini kontrol etmesine yardımcı olmaktır. Çocuklara seçim yapabilecekleri birçok durum sunulmalıdır. Ebeveynler durumları seçmeli, seçimleri ise çocuklar yapmalıdır. Seçim hakkı verilen çocukların, ebeveynleriyle işbirliği yapma olasılığı artarken gelecekteki hayatlarında da sorumluluk alarak seçim yapması kolaylaşacaktır.
Sorumluluk Bilinci Öz Disiplin Gelişimi İçin Oldukça Önemlidir
Sorumluluk bilincinin kazanılması için erken çocukluk döneminden itibaren çocuğun yaşına, cinsiyetine ve gelişim düzeyine uygun görevler verilmesi gerekir. Sorumluluklarını yerine getirdiğinde onu destekleyerek (yapmak için çaba sarf ettin, işi tamamlamak için uğraştın, güzel oldu gibi) geri bildirimler vermek çocuğu teşvik etmek için çok önemlidir. Aile üyeleri olarak bir araya gelerek bireysel sorumluluklarınızdan bahsetmek ve evde iş bölümü yaparak çocuğunuza sorumluluk vermek öz disiplinin ön koşuludur. Sorumlulukları üçe ayırabiliriz.
Bireysel sorumluluk: Yemeğini yemek, üstünü giymek, oyuncaklarını toplamak vb.
Evle ilgili sorumluluk: Sofra kurulmasına, temizliğe yardımcı olmak vb.
Sosyal durumlarla ilgili sorumluluk: Çevreyi temiz tutmak, ağaç dikmek, ihtiyaç sahiplerine yardım etmek vb.
Çocuklarda sorumluluk bilicini geliştirmek için önce kendileriyle ilgili bireysel sorumluluklar alması, daha sonra ailenin bir bireyi olarak aileyle ilgili sorumluluklar alması ve daha sonra da sosyal sorumlulukları alması önemlidir.
Plan Yapma Becerilerinin Kazandırılması
Çocuğunuzun zamanını planlamasını ve günlük planlar yapmasını sağlayın. Bunun için plan yapmanın neler sağlayacağı üzerine sohbet edebilirsiniz. Sabahleyin gün içinde yapılacaklarla ilgili çocuğunuzla konuşmak, hafta sonları evden çıkarken neler yapacağınızın bilgisini çocuğunuzla paylaşmak, plan yaptığında ve uyguladığında gösterdiği çabayı takdir etmek, bu beceriyi kazanmasında çocuğunuza yardımcı olacaktır. Siz de günlük- haftalık planlar yaparak çocuğunuza model olabilirsiniz.
Plan Yapmak Kadar Yapılan Planları Uygulamak Da Önemlidir
Planları uygulamayı engel olan temel sebepler; mükemmeliyetçi yaklaşım, yapılan planlara eğlenme, dinlenme gibi zamanların ayrılmaması, yapılacak işlerin ertelenmesidir. Uygulanamayan planlar; çocuğun istediği başarıyı yakalamasına engel olarak ve birikmiş işlerinin artmasına sebep olarak çocuğun kendini kaygılı, huzursuz hissettirerek ruh sağlığı üzerinde olumsuz etki yapabilir. Uygulanan plan ise çocuğun başarısının artmasına, özgüveninin gelişmesine, eğlenceli aktivitelere zamanını ayırmasına yardımcı olacaktır. Yaptığı planları uygulamazsa ne olacağı, planları uygulamakta zorlanan birine ne önereceğini sorarak çocukla sohbet edebilirsiniz. Yaptığı planın bir kısmını uygulasa bile takdir etmek gerekir. Uygulanamayan kısımları birlikte araştırıp, birlikte çözüm üretebilirsiniz. Bazen çocuğun planı uygulayamamasındaki sebep; çocuğun yapabileceğinden daha ağır bir program yapmış olmaktır. Bu durumlarda çocuğun yapabileceği kadarını kapsayan bir plan oluşturmasını sağlamak faydalı olacaktır. Çocuğun yaptığı planları uygulamamasından kaynaklanan olumsuz sonuçların bedelini siz ödemeyin, çocuğunun davranışlarının sonuçlarına katlanmasına izin verin. Örneğin, ödevini yapmamışsa onun yerine öğretmeniyle konuşmayın ki planları uygulayamayınca karşılaşacağı sonuçlarla yüzleşsin.
Koşulsuz Sevgi Gösterilen Çocuklar Öz Disiplin Geliştirmede Daha Başarılı
Düşünceleri, fikirleri önemsenen, koşulsuz sevgi gösterilen ve yetişkinler tarafından dinlenen çocuk, davranışlarını düzenleme ve öz disiplin geliştirmede daha başarılı olacaktır.
Sağlıkla ve Sevgiyle Kalın.
